Giới thiệu chung về Chi cục An toàn thực phẩm

Chi cục An toàn thực phẩm (trước đây thường gọi là Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm) là cơ quan quản lý nhà nước chuyên trách trong lĩnh vực vệ sinh an toàn thực phẩm ở cấp địa phương. Theo quy định, Chi cục trực thuộc Sở Y tế tỉnh/thành phố và có chức năng tham mưu cho Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh thực hiện quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm; đồng thời tổ chức thực hiện nghiệp vụ chuyên môn và thanh tra chuyên ngành ATTP trên địa bàn. Nói cách khác, Chi cục là “cánh tay nối dài” của ngành y tế trong quản lý thực phẩm từ khâu sản xuất, chế biến đến lưu thông và tiêu dùng tại địa phương.

Hiện nay, mỗi tỉnh thành đều có một cơ quan đảm nhiệm chức năng tương tự (ở TP.HCM, cơ quan này vừa được nâng cấp thành Sở An toàn thực phẩm – đơn vị cấp sở đầu tiên của cả nước trong lĩnh vực này). Sự hiện diện của hệ thống Chi cục ATTP trên khắp cả nước thể hiện tầm quan trọng của công tác quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tầm quan trọng của Chi cục An toàn thực phẩm

Trong bối cảnh vấn nạn “thực phẩm bẩn” và các sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ vẫn xuất hiện trên thị trường, vai trò của Chi cục An toàn thực phẩm ngày càng trở nên thiết yếu. Cơ quan này chính là lá chắn đầu tiên giúp kiểm soát các nguy cơ gây ngộ độc thực phẩm và bệnh truyền qua thực phẩm, đảm bảo người dân được sử dụng nguồn thực phẩm an toàn. Mỗi năm, Chi cục phối hợp với các ban ngành liên quan để thanh tra hàng nghìn cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm – từ các chợ truyền thống đến bếp ăn tập thể – kịp thời phát hiện và xử lý những vi phạm về ATTP.

Bên cạnh hoạt động kiểm tra, Chi cục còn chủ động hợp tác với nhiều tổ chức uy tín và chuyên gia nhằm nâng cao hiệu quả quản lý. Chẳng hạn, Chi cục thường xuyên phối hợp chặt chẽ với Sở Nông nghiệp, Sở Công Thương, cũng như tham khảo hỗ trợ kỹ thuật từ các đơn vị chuyên môn như Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, trang thông tin ATVSTP (atvstp.org.vn) và các công ty tư vấn chất lượng thực phẩm (tiêu biểu như Công ty TNHH Tiêu Chuẩn Chất Lượng Việt Nam) để nâng cao năng lực thanh tra, kiểm nghiệm và giám sát vi phạm. Sự phối hợp liên ngành và trao đổi kinh nghiệm này giúp Chi cục thực hiện tốt hơn nhiệm vụ cơ quan kiểm tra thực phẩm tại địa phương trong tình hình mới.

Chức năng và nhiệm vụ của Chi cục An toàn thực phẩm

Chi cục An toàn thực phẩm thực hiện nhiều nhiệm vụ trọng tâm nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trên địa bàn. Dưới đây là một số chức năng chính:

Quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm

Chi cục là đầu mối triển khai các quy định pháp luật về ATTP tại địa phương. Cơ quan này cấp các giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP cho cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm; thẩm định và phê duyệt hồ sơ công bố sản phẩm; đồng thời tham mưu ban hành các kế hoạch, chính sách đảm bảo an toàn thực phẩm. Định kỳ, Chi cục tổ chức thanh tra, kiểm tra các cơ sở chế biến, kinh doanh thực phẩm (bao gồm kiểm tra đột xuất khi cần thiết) và xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm, chẳng hạn như sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, phụ gia ngoài danh mục cho phép, hoặc điều kiện vệ sinh cơ sở không đạt chuẩn.

Phối hợp liên ngành, giám sát và truyền thông

Để quản lý hiệu quả, Chi cục xây dựng mạng lưới giám sát an toàn thực phẩm đến tận các quận/huyện, phường/xã. Cơ quan này phối hợp với y tế dự phòng, quản lý thị trường, nông nghiệp và các đơn vị liên quan để kiểm soát chặt chẽ chất lượng thực phẩm lưu thông. Đồng thời, Chi cục chú trọng công tác giáo dục, truyền thông cộng đồng về ATTP: thường xuyên tổ chức tập huấn cho chủ cơ sở và người trực tiếp chế biến thực phẩm, tuyên truyền kiến thức vệ sinh an toàn thực phẩm tại trường học, chợ dân sinh, khu công nghiệp nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của người dân lẫn doanh nghiệp đối với việc bảo đảm thực phẩm an toàn.

Kiểm nghiệm thực phẩm và xử lý sự cố về ATTP

Một nhiệm vụ quan trọng khác của Chi cục là phối hợp hoạt động kiểm nghiệm thực phẩm và xử lý các vụ việc khẩn cấp liên quan đến ATTP. Khi có mẫu thực phẩm nghi ngờ hoặc xảy ra vụ ngộ độc, Chi cục sẽ tiến hành lấy mẫu và gửi đến các trung tâm kiểm nghiệm được chỉ định để phân tích chất lượng, truy tìm nguyên nhân. Cơ quan này làm đầu mối liên hệ với Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm hoặc các phòng xét nghiệm thuộc ngành y tế để thực hiện xét nghiệm nhanh, kịp thời cảnh báo nguy cơ. Bên cạnh đó, Chi cục tham gia điều tra, báo cáo các vụ ngộ độc thực phẩm và đề xuất biện pháp ngăn chặn tái diễn. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dữ liệu ATTP cũng đang được đẩy mạnh, giúp truy xuất nguồn gốc thực phẩm nhanh chóng và nâng cao hiệu quả giám sát.

Chi cục An toàn thực phẩm thường xuyên tổ chức các đợt thanh tra thực địa tại các cơ sở cung cấp thực phẩm. Chẳng hạn, trong hình, các cán bộ đang kiểm tra chất lượng rau tại một chợ đầu mối lớn – một khâu quan trọng để đảm bảo nguồn hàng đạt tiêu chuẩn an toàn trước khi phân phối ra thị trường. Hoạt động thanh tra tại hiện trường như thế này giúp phát hiện sớm thực phẩm không đạt yêu cầu, từ đó ngăn chặn nguy cơ gây hại cho người tiêu dùng.

Hoạt động nổi bật trong năm 2024–2025

Thời gian gần đây, công tác quản lý ATTP có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều địa phương đã đẩy mạnh thanh tra, giám sát và đạt kết quả đáng ghi nhận. Chẳng hạn, trong năm 2024, Chi cục An toàn thực phẩm Hà Nội đã triển khai hơn 2.000 lượt kiểm tra tại các nhà hàng, bếp ăn tập thể, siêu thị và chợ truyền thống; qua đó phát hiện và xử lý gần 300 cơ sở vi phạm, thu hồi nhiều sản phẩm không đảm bảo an toàn. Tại TP.HCM, Sở An toàn thực phẩm (tiền thân là Chi cục) cũng kiểm tra tới 15.769 cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ ăn uống trong một năm, xử lý 64 cơ sở vi phạm với tổng số tiền phạt hơn 800 triệu đồng. Đặc biệt, trong “Tháng hành động vì an toàn thực phẩm” năm 2024, Hà Nội đã xử phạt 270 cơ sở vi phạm chỉ trong một tháng cao điểm, cho thấy sự quyết liệt của các cơ quan chức năng.

Song song với công tác thanh tra, các Chi cục trên cả nước đang đẩy mạnh áp dụng nhiều giải pháp mới trong quản lý ATTP. Nhiều đơn vị đã cải tiến quy trình lấy mẫu kiểm nghiệm và ứng dụng công nghệ số để theo dõi, quản lý chuỗi cung ứng thực phẩm một cách hiệu quả. Việc chia sẻ dữ liệu giữa các tỉnh thành và cơ quan trung ương cũng được chú trọng, giúp cảnh báo nhanh các mối nguy ATTP trên phạm vi rộng. Ngoài ra, các Chi cục tích cực tổ chức tập huấn nâng cao trình độ cho đội ngũ thanh tra viên, đồng thời phối hợp với những tổ chức khoa học như Viện Dinh dưỡng Quốc gia nhằm cập nhật kiến thức chuyên môn, qua đó nâng cao năng lực xử lý các vấn đề phức tạp về an toàn thực phẩm.

Kết luận

Tóm lại, Chi cục An toàn thực phẩm giữ vai trò nòng cốt trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng thông qua đảm bảo an toàn thực phẩm từ gốc. Từ công tác tham mưu chính sách, thanh tra xử lý vi phạm đến giáo dục truyền thông, mỗi nhiệm vụ của Chi cục đều góp phần xây dựng môi trường thực phẩm lành mạnh và đáng tin cậy. Trong bối cảnh năm 2025 và những năm tiếp theo, khi nhu cầu tiêu dùng thực phẩm an toàn ngày càng cao, Chi cục An toàn thực phẩm càng cần phát huy hơn nữa tính hiệu quả, minh bạch và chuyên nghiệp của mình.

Người dân và doanh nghiệp nên thường xuyên cập nhật thông tin từ các nguồn chính thống như website của các Chi cục địa phương, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, hoặc cổng thông tin ATVSTP. Sự hiểu biết và phối hợp của cộng đồng chính là chìa khóa để cùng chung tay đảm bảo an toàn thực phẩm – vì sức khỏe của chính chúng ta.